Παρασκευή 5 Οκτωβρίου 2001

Οι βιώσιμες συγκοινωνιακές βελτιώσεις χρειάζονται τόλμη και θυσίες

Σήμερα που μόλις ξεκινούν τα φαινόμενα γενικευμένης και παρατεταμένης συμφόρησης στο οδικό δίκτυο της Αθήνας, είναι περισσότερο από ποτέ απαραίτητο να κατανοήσουμε ότι οι βιώσιμες συγκοινωνιακές βελτιώσεις δεν πετυχαίνονται με κάποιο "μαγικό" τρόπο, αλλά προϋποθέτουν τόλμη και γενναίες θυσίες από τους Πολίτες και την Πολιτεία. Τα σημαντικά και ιδιαίτερα απαραίτητα συγκοινωνιακά έργα που σχεδιάζονται και υλοποιούνται σήμερα στην Αττική και στην Ελλάδα με την ευνοϊκή συγκυρία των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 και του τρίτου Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης θα αφήσουν σημαντική κληρονομιά στη χώρα μας μόνο εάν συνοδευτούν από τις απαραίτητες τολμηρές και γενναίες αποφάσεις.

Όπως έχει αποδειχθεί από τη διεθνή αλλά και την ελληνική εμπειρία, με την έναρξη λειτουργίας ενός νέου συγκοινωνιακού έργου, η βελτίωση των συγκοινωνιακών συνθηκών και της ποιότητας ζωής είναι κατά κανόνα θεαματική, η διατήρηση όμως της βελτίωσης αυτής εξαρτάται από το σωστό μακρόπνοο σχεδιασμό και από την κατάλληλη αξιοποίηση και λειτουργία του έργου. Κατά συνέπεια, όταν περάσει η περίοδος ευφορίας των δύο - τριών ετών που ακολουθεί τη θεαματική ορμή των εγκαινίων, όχι μόνο αρκετοί από τους χρήστες της συγκοινωνιακής υποδομής θα έχουν αλλάξει, αλλά και αρκετοί από τους πολιτικούς, τους συγκοινωνιολόγους και τους άλλους ειδικούς θα είναι διαφορετικοί από τους σημερινούς, με αποτέλεσμα η σωστή υλοποίηση των έργων σήμερα να επαφίεται καθαρά στο αίσθημα ευθύνης όλων εκείνων που με τον ένα ή άλλο τρόπο συμμετέχουν σε αυτήν.

Για να είναι βιώσιμες οι βελτιώσεις που θα επιφέρει το μεγαλόπνοο έργο της Αττικής Οδού, του εξωτερικού περιφερειακού δακτυλίου της Αθήνας, είναι απαραίτητο να λαμβάνονται έγκαιρα και σοβαρά υπόψη οι ανησυχίες των κατοίκων των περιοχών από τις οποίες διέρχεται (αλλά και διασπά την πολεοδομική τους συνέχεια) ο αστικός αυτός αυτοκινητόδρομος. Παραδείγματος χάριν, αξίζουν συγχαρητήρια στο Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων για τις περιβαλλοντικά σωστές επιλογές της κατασκευής σειράς σηράγγων στη Δυτική Περιφερειακή Λεωφόρο Υμηττού, παρά το γεγονός της διετούς σχεδόν καθυστέρησης λόγω της διστακτικότητας του ΥΠΕΧΩΔΕ να υιοθετήσει τις σωστές (αλλά και ακριβές) περιβαλλοντικά λύσεις που ζήτησε το Συμβούλιο Επικρατείας μετά την επιμονή των λίγων περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένων πολιτών της Αττικής. Επίσης, ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στη σωστή κατασκευή και διαχείριση των προσβάσεων εισόδου και εξόδου στην Αττική οδό αφού εκεί αναμένονται να εμφανιστούν σύντομα τα πρώτα σημάδια (πιθανώς εκρηκτικής) συμφόρησης.

Για να είναι βιώσιμη η απαραίτητη αναβάθμιση του άξονα της Λεωφόρου Κηφισίας πρέπει η οριστικοποίηση και η υλοποίηση των συγκοινωνιακών λύσεων να πραγματοποιηθεί σε στενή και οργανωμένη συνεργασία με τους πολίτες των περιοχών αυτών και τους εκπροσώπους τους. Η απαραίτητη διευκόλυνση της κυκλοφορίας των οχημάτων στον κρίσιμο αυτό οδικό άξονα δεν πρέπει να επιτευχθεί εις βάρος της τοπικής κινητικότητας και ασφάλειας των πεζών και των οχημάτων. Ταυτόχρονα, η δημιουργία ξενοδοχείων και άλλων κέντρων υπερτοπικού χαρακτήρα πρέπει να συνοδευτεί από τις απαραίτητες προβλέψεις στην αναβάθμιση της συγκοινωνιακής υποδομής υποστήριξης αυτών των νέων δραστηριοτήτων στην ευρύτερη περιοχή της Λεωφόρου Κηφισίας (διασφάλιση παραδρόμων, επιμέρους ανισόπεδοι κόμβοι που θα χρηματοδοτηθούν από τους επενδυτές της περιοχής), διαφορετικά η σημερινή απαράδεκτη κυκλοφοριακά κατάσταση θα φαντάζει ως "παράδεισος" σε σχέση με την αναμενόμενη κυκλοφοριακή "νέκρωση" της ευρύτερης περιοχής.

Για να είναι βιώσιμες οι βελτιώσεις από τη λειτουργία ενός από τα "ομορφότερα" συγκοινωνιακά έργα της Αθήνας, τη γραμμή Τραμ Ζάππειο-Φάληρο-Γλυφάδα, καθώς και από την υλοποίηση των ανισόπεδων κόμβων στην Παραλιακή Λεωφόρο, είναι απαραίτητο η οριστικοποίηση του σχεδιασμού και η υλοποίηση των έργων να πραγματοποιηθούν λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τις συγκοινωνιακές και κυκλοφοριακές ιδιαιτερότητες της Νέας Σμύρνης, του Παλαιού Φαλήρου και των άλλων περιοχών έτσι ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι αρνητικές επιπτώσεις από τη λειτουργία των έργων αυτών (θόρυβος, οδική ασφάλεια, κλπ). Επιπλέον, είναι απαραίτητη η επεξεργασία και εφαρμογή κυκλοφοριακών ρυθμίσεων κατά την (όχι βραχεία) περίοδο εκτέλεσης των εργασιών, έτσι ώστε να αποφευχθεί η δραματική υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής στις περιοχές των έργων.

Για να είναι βιώσιμες οι βελτιώσεις από την απαραίτητη λειτουργία του ανισόπεδου κόμβου Λ. Κηφισού - Λ. Ποσειδώνος στον Πειραιά πρέπει η απαραίτητη και επιβλητική αυτή κατασκευή να προσαρμοστεί κατάλληλα στο αστικό περιβάλλον της περιοχής. Ο κόμβος αυτός μπορεί να διευκολύνει την κυκλοφορία (ιδιαίτερα την διαμπερή) αφού θα αποτελεί τον σύνδεσμο ανάμεσα σε δύο κύριους αστικούς αυτοκινητόδρομους αλλά ταυτόχρονα πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια σε χρόνο και σε χρήμα ώστε να μην ενοχληθεί η αισθητική και η λειτουργία της κεντρικής αυτής περιοχής του Πειραιά.

Για να είναι βιώσιμες οι βελτιώσεις από τη λειτουργία σειράς άλλων έργων που σχεδιάζονται να πραγματοποιηθούν στην Αττική χρειάζεται αυξημένη περιβαλλοντική ευαισθησία και έγκαιρη και θεσμοθετημένη συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους πολίτες. Παραδείγματος χάριν, πρέπει να ελαχιστοποιηθεί ο αριθμός των πεύκων που θα θυσιαστούν για την αναβάθμιση της Μαραθώνιας διαδρομής, πρέπει να προβλεφθούν επαρκείς χώροι στάθμευσης και κατάλληλες διαδρομές για την εξυπηρέτηση των τουριστών και άλλων επισκεπτών των Ενοποιημένων Αρχαιολογικών Χώρων της Αθήνας, πρέπει η δημιουργία χώρων στάθμευσης κάτω από τις πλατείες και οι εξεταζόμενες πεζοδρομήσεις σε κεντρικές περιοχές να ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες των κατοίκων και επισκεπτών, όπως αυτές προκύπτουν μέσα από αναλυτική και τεκμηριωμένη μελέτη και στενή συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους.

Μέσα στο πλαίσιο της ανεπάρκειας των σημερινών κυκλοφοριακών συνθηκών στη Αττική, η αναγκαιότητα της υλοποίησης των παραπάνω συγκοινωνιακών έργων είναι προφανής. Για να μεγιστοποιηθούν όμως τόσο τα βραχυπρόθεσμα αλλά κυρίως τα μακροπρόθεσμα και ουσιαστικά οφέλη από τα έργα αυτά είναι απαραίτητο η Πολιτεία και οι Πολίτες να αναλάβουν τις ευθύνες τους απέναντι στις επόμενες γενιές. Πρέπει να γίνει κατανοητό και από τις αρχές υλοποίησης των έργων αλλά και από τους ενδιαφερόμενους πολίτες ότι η υλοποίηση περιβαλλοντικά σωστών λύσεων έχει συχνά σημαντικά μεγαλύτερο κόστος και για το λόγο αυτό μόνο η καλόπιστη συνεργασία ανάμεσα στις αρχές και τους πολίτες θα οδηγήσει σε ταυτόχρονη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων και εκλογίκευση του κόστους υλοποίησης.

Πρέπει επιτέλους οι πολίτες να κατανοήσουν ότι η αρνητική στάση σε κάθε νέο έργο ή επέμβαση οδηγεί μόνο σε περαιτέρω επιδείνωση των συγκοινωνιακών συνθηκών. Μόνο με την οργανωμένη και θεσμοθετημένη συνεργασία ανάμεσα στους πολίτες και τις υπηρεσίες της Πολιτείας μπορούν να αποφεύγονται οι σημερινές άσκοπες προστριβές. Χρειάζεται καταρχήν συστηματική και τακτική ενημέρωση των ενδιαφερόμενων από τα κατάλληλα οργανωμένα γραφεία ενημέρωσης των αρχών υλοποίησης του έργου. Πρέπει να προβλέπεται σχετικός προϋπολογισμός για τη διερεύνηση των εναλλακτικών λύσεων που προτείνουν οι πολίτες, καθώς και θεσμοθετημένη συμμετοχή των εκπροσώπων των πολιτών σε όλες τις φάσεις του σχεδιασμού, της κατασκευής και της λειτουργίας του έργου. Πρέπει επίσης, οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης να αποκτήσουν τα απαραίτητα μέσα (οργάνωση και στελέχωση υπηρεσιών, χρήση τεχνικών οδηγιών, κλπ) ώστε εκτός από κριτική να μπορούν να επεξεργάζονται και να προσφέρουν και βιώσιμες αντιπροτάσεις. Τέλος, χρειάζεται οι διαφορές ανάμεσα στις υπηρεσίες της Πολιτείας και τους πολίτες (ή τις άλλες υπηρεσίες της Πολιτείας) να λύνονται μέσα από θεσμοθετημένες και ταχείες διαδικασίες που θα διασφαλίζονται με την παρουσία εξωτερικών και ανεξάρτητων διαιτητών.

Η μέχρι σήμερα εμπειρία δείχνει ότι η ελληνική Πολιτεία (Κυβέρνηση και Τοπική Αυτοδιοίκηση) είναι ικανή για τα καλύτερα αποτελέσματα (γραφεία ενημέρωσης και κυκλοφοριακές ρυθμίσεις κατά την κατασκευή του μετρό, αυξανόμενη περιβαλλοντική ευαισθησία στα έργα της Εγνατίας Οδού, αναπροσαρμογή λεωφορειακών γραμμών και γραμμή επικοινωνίας ΟΑΣΑ, κλπ), αλλά και για τα χειρότερα αποτελέσματα (ελεγχόμενη στάθμευση στους Δήμους, κυκλοφοριακές ρυθμίσεις στην Ενοποίηση των Αρχαιολογικών χώρων, ενημέρωση ενδιαφερομένων για την κατασκευή του Τραμ, αδυναμία κατασκευής σταθμών μετεπιβίβασης, κλπ).

Εάν σήμερα είναι κοινός τόπος ότι η ανοργάνωτη ανάπτυξη της Αθήνας κατά τη "χρυσή" οικοδομική εποχή των δεκαετιών του '50 - '60 είναι η αιτία για την πολεοδομική ασφυξία της πόλης, πρέπει με κάθε τρόπο σήμερα να αποφύγουμε να κατηγορείται σε τριάντα χρόνια η "χρυσή" εποχή των συγκοινωνιακών έργων των δεκαετιών του '90 - 2000 για τη συγκοινωνιακή ασφυξία της Αθήνας. Μόνο με σοβαρή προσπάθεια και τις απαραίτητες σημερινές θυσίες μπορούμε να πετύχουμε τις μελλοντικές βιώσιμες συγκοινωνιακές βελτιώσεις.
Διαβάστε περισσότερα...